David and Goliath – alweer dat oude sprookje. Een bijbels verhaal nog wel. De kleine herdersjongen die tegen alle verwachtingen in de reus verslaat – een mythe natuurlijk. Verzonnen door de schattige underdog, om valse hoop te geven in duistere tijden. Een verdovend cliché, inderdaad. Of toch?
Gladwell heeft het weer gedaan. Eerst die bestsellers over de kracht van zonderlingen (Outliers) en over dat speciale moment waarop verandering tot stand komt (The Tipping Point). Leerzame, onderhoudende, door fact checkers gecertificeerde stukken non-fictie die je op een andere manier naar de wereld laten kijken. Had ik maar één van die boeken geschreven, dan was ik al tevreden, dan had ik mijn pen allang dichtgeschroefd. Zo niet Gladwell.
Hij bladert in obscure literatuur of in wetenschappelijke tijdschriften, kiest een stel interessante personages uit die hij pakkend beschrijft en woorden in de mond legt uit interviews of andere bronnen, zodat ze echt tot leven komen. Bijvoorbeeld de man die zich door Martin Luther King liet verleiden tot hard optreden, een zekere Eugene “Bull” Connor, het hoofd Veiligheid en Justitie, ‘een kleine, breedgebouwde man met enorme oren en een stem als een brulkikker’. Hoe meer hij de macht van de sterkste liet gelden, des te meer kreeg de kant van King de wind in de zeilen. Onvermoede kracht in sluw pacifisme – het is maar één van de negen heldenverhalen.
Wat me altijd weer bevalt aan Gladwell is de toon waarmee hij schrijft. Zo kalm en behoedzaam, zo overtuigend, alsof je in een theehuis zit, midden op de dag, terwijl de rest van de kantoorslaven en belrobots aan het werk is. Rustig sippend aan de waarheid. Bescheiden als een Canadees. Nieuwsgierig als een Engelsman.
Maar ook, hoorde ik op de podcast van The New Yorker, een man met een verrassend rijpe stem en diepgaande theologische interesse. Geen profeet, begrijp me goed. Geen held. Wel iemand die precies wil weten waarom het zo verschrikkelijk mis ging in Waco in 1993. Of zo goed in de tweede wereldoorlog, toen een zekere André Trocmé uit religieuze inspiratie honderden Joden wist op te vangen en redden uit de klauwen van het collaborerende Vichy-regime – in het dorpje Le Chambon. Hij wil weten waarom harder optreden tegen criminelen alleen maar averechts werkt, of waarom kleinere klassen heus niet altijd beter zijn voor de leerling. Waarom het misliep in Noord-Ierland. Hij zoekt het uit. Ik leer ervan.
Ik zou willen dat meer mensen hem zouden lezen. Vooral politici en beleidsmakers. Mannen en vrouwen met grote kracht en verantwoordelijkheid, die luisteren naar namen als Geert en Fred, of Ivo en Jet. Lees dit boek. In je limo op weg naar huis. Doe het nou maar.